نقد شعر «تا انتها حضور»، اثر سهراب سپهری، از منظر رشد روانی سوژه در روان‌کاوی لاکان

ژاک لاکان (J. Lacan, 1901-1981)، روان‌کاو معاصر فرانسوی، در گسترش مفاهیم نظریة‌ زیگموند فروید (S. Freud) سهمی بسزا دارد. او دیدگاه‌های فروید را در باب ناخودآگاه پذیرفت و آن را گسترش داد و گفت ضمیر ناخودآگاه ساختی زبان‌مانند دارد. این سخن لاکان، که تحت تأثیر نظریات زبان‌شناسی فردینان دوسوسور (F. De Saussure) نیز هست، راهی نوین در پژوهش‌های روان‌کاوی باز کرد. او روند رشد یک کودک را از بدو تولد تا بزرگ‌سالی در چهارچوبی از شناخت روان و زبان و با اصطلاحاتی نظیر «ساحت خیالی»، «ساحت نمادین»، «فاز آینه»، «فقدان»، «نام پدر»، و « ابژة دیگری کوچک و بزرگ» تبیین می‌کند. هدف از نگارش این مقاله نقد و بررسی شعر «تا انتها حضور» از منظر رشد روانی سوژه در نظریة روان‌کاوی لاکان است. با توجه به قرینه‌های یافت‌شده در این شعر نظیر «کلمات»، «گفت»، «واژه»، «صحبت»، و درون‌مایة اصلی این شعر (پدیدآمدن دگرگونی به‌سبب حضور زبان) که اساس نظریة لاکان، یعنی زبان، را القا می‌کند این نتیجه حاصل شده است که این روش برای بررسی این اثر کاربرد دارد. هم‌چنین با توجه به این باور پساساختارگرایان که «واقعیت یک متن زبان‌شناختی است»، نقد حاضر نیز مؤید نقد دیگری بر این اثر از منظر پساساختارگرایی است.